Besin Değerleri Tablosu Nasıl Oluşturulur?
Gıda sektöründe tüketicilerin en çok dikkat ettiği bilgilerden biri de besin değerleri tablosudur. Tüketiciler, aldıkları ürünün kalorisinden proteinine, yağ miktarından tuz oranına kadar içerikleri bilmek ister. Bu noktada Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği, üreticilere besin değerleri tablosu oluştururken uyulması gereken kuralları açıkça belirler.
Peki, doğru ve yasalara uygun bir besin değerleri tablosu nasıl hazırlanır?
1. Besin Değerleri Tablosunun Amacı
Besin değerleri tablosu, ürünün içerdiği enerji ve besin ögelerini tüketiciye doğru ve şeffaf şekilde sunar. Böylece:
- Tüketici ürünleri karşılaştırabilir,
- Sağlıklı beslenme tercihleri yapabilir,
- Özel diyet gereksinimlerine uygun ürün seçebilir.
Bu tablo, aynı zamanda üreticiye de güvenilirlik kazandırır.
2. Hangi Bilgiler Yer Almalıdır?
Yönetmeliğe göre gıda etiketinde yer alması gereken temel bilgiler:
- Enerji değeri (kcal / kJ)
- Yağ (doymuş yağ asitleri ayrı belirtilmeli)
- Karbonhidrat (şekerler ayrı belirtilmeli)
- Protein
- Tuz/Sodyum
İsteğe bağlı olarak şu değerler de eklenebilir:
- Lif
- Vitaminler
- Mineraller
3. Sunum Biçimi
Besin değerleri tablosu:
100 g / 100 ml üzerinden hesaplanarak verilmelidir.
Ayrıca tek porsiyon için de bilgi sunulabilir.
Tablo, tüketicinin kolayca görebileceği bir yerde ve okunaklı puntoda yer almalıdır.
Örnek tablo formatı:
| Besin Öğesi | 100 g’da | 1 Porsiyon’da |
|---|---|---|
| Enerji | 250 kcal | 125 kcal |
| Yağ | 10 g | 5 g |
| - Doymuş yağ | 3 g | 1,5 g |
| Karbonhidrat | 30 g | 15 g |
| - Şeker | 12 g | 6 g |
| Protein | 8 g | 4 g |
| Tuz | 1 g | 0,5 g |
4. Etikette Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
- Tablo mutlaka çerçeve içine alınmalı ve net görünür olmalıdır.
- Kullanılan ifadeler tüketiciyi yanıltmamalı.
- “Şekersiz”, “düşük yağlı” gibi beyanlar, ancak yönetmelikte belirtilen teknik kriterler karşılanıyorsa kullanılabilir.
- Harf büyüklüğü ve yazı stili, kolay okunur olmalıdır.
5. Alerjen Bilgilerinin Belirtilmesi
Besin değerleri tablosu kadar önemli bir diğer bilgi de alerjen uyarılarıdır. Türk Gıda Kodeksi’ne göre; gıdalarda alerji veya intoleransa neden olabilecek 14 madde mutlaka etiket üzerinde açıkça belirtilmelidir.
Zorunlu Bildirilmesi Gereken Alerjenler
- Glüten içeren tahıllar (buğday, arpa, çavdar, yulaf)
- Kabuklular (karides, yengeç, ıstakoz vb.)
- Yumurta ve yumurta ürünleri
- Balık ve balık ürünleri
- Yer fıstığı ve yer fıstığı ürünleri
- Soya fasulyesi ve ürünleri
- Süt ve süt ürünleri (laktoz dahil)
- Sert kabuklu yemişler (badem, fındık, ceviz vb.)
- Kereviz, hardal, susam, acı bakla
- Kükürt dioksit ve sülfitler
- Yumuşakçalar (midye, kalamar, ahtapot vb.)
Etiketleme Kuralları
- Alerjenler, içindekiler listesinde vurgulanarak (ör. kalın harf, büyük harf veya farklı renk) belirtilmelidir.
- Eğer ürün hazır ambalajlı değilse (ör. fırın ürünleri, restoran yemekleri), alerjen bilgisi menüde veya bilgilendirme panosunda yer almalıdır.
- “İz miktarda içerebilir” gibi ifadeler, yalnızca kapsamlı bir risk analizi sonucu bulaşın kaçınılmaz olduğu durumlarda kullanılabilir.
Tüketici İçin Önemi
Alerjen bildirimi, özellikle çölyak hastaları, laktoz intoleransı olanlar veya fındık, süt, yumurta gibi yaygın gıda alerjisi bulunan bireyler için hayati önem taşır. Doğru ve şeffaf bilgilendirme yapılması, tüketicinin güvenli ürün tercih etmesine yardımcı olur.
Sonuç
Besin değerleri tablosu hazırlamak, yalnızca yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda tüketiciye güven vermenin en önemli yollarından biridir. Doğru ve şeffaf bilgiler sunmak, markanızın itibarı açısından büyük önem taşır.
Not: Bu yazı bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Resmî uygulama esasları için Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği dikkate alınmalıdır.
